Trường Đại học Hà Tĩnh - HaTinh University

Quốc Việt - Nhạc sĩ của nhiều ca khúc hay viết về Núi Hồng, Sông Lam

       Nhạc sĩ Quốc Việt, có họ tên đầy đủ là Đào Quốc Việt, sinh năm 1970 tại Kỳ Tiến, Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Hiện là giảng viên Âm nhạc, Trường Đại học Hà Tĩnh, hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, hội viên Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Tĩnh. Và hiện anh là Ủy viên Ban chấp hành Chi hội Nhạc sỹ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh.

       Thuở nhỏ, Quốc Việt mê hội họa hơn là mê âm nhạc. Cha anh thấy con trai mình có năng khiếu mỹ thuật nên đã cơm đùm cơm gói vượt hàng trăm cây số từ Kỳ Tiến, Kỳ Anh, Hà Tĩnh ra Hà Nội đưa con thi vào trường Cao đẳng Nhạc họa Trung ương. Ngay cái buổi đầu tiên tập trung để làm thủ tục đăng ký thi vào trường anh đã muốn thay đổi ý định. Quốc Việt nhìn thấy các bạn thí sinh ở Hà Nội mang theo những hộp bút đủ màu xanh, đỏ, tím, vàng to tướng, cùng với giá, giấy vẽ - những thứ mà có nằm mơ thì Quốc Việt cũng chưa bao giờ nghĩ mình sẽ có, đó là chưa nói đến cảnh “người đi kẻ đón”, cũng quá xa lạ với cha con anh. Quốc Việt nghĩ liệu thi đỗ anh có đủ điều kiện tài chính theo học hay không. Anh suy nghĩ mông lung rồi bỗng dưng anh không chịu thi vào lớp họa nữa, mà nằng nặc đòi cha cho mình thi sang lớp nhạc. Dẫu sao thì nói với âm nhạc anh cũng thấy rất tự tin về khả năng của mình. Hơn nữa, anh nghĩ nếu thi vào lớp nhạc chắc cha mẹ anh sẽ đỡ vất vả, tốn kém hơn lớp họa.

         Cha của Quốc Việt thấu hiểu nỗi nhạy cảm trong lòng con trai và đặt một niềm tin mãnh liệt vào khả năng của con mà ông đã chứng kiến hằng ngày, ông chắc chắn sẽ đỗ vào trường. Quả thật, vào tầm trung tuần tháng 8 năm 1987, Đào Quốc Việt có giấy báo nhập học, gia đình và xóm làng ai ai cũng mừng, người cho cái áo, người cho cái quần, người cho quyển vở… để anh yên tâm nhập học. Nhà nghèo, Quốc Việt tự nhủ phải cố học thật giỏi để không “thua bầu, kém bạn” và ra trường sẽ có việc làm ngay. Anh chuyển từ đam mê hội họa sang đam mê âm nhạc từ đây.

         Năm 1990, tốt nghiệp loại xuất sắc trường Cao đẳng Nhạc - Họa Trung ương (nay là Trường Đại học Nghệ thuật Trung ương), Quốc Việt về giảng dạy ở Trường Cao Đẳng sư phạm Hà Tĩnh (nay là Trường Đại học Hà Tĩnh). Thật may mắn, anh được sống trong tập thể các đồng nghiệp luôn yêu thương và giúp đỡ anh, lãnh đạo nhà trường luôn ưu ái và tạo điều kiện cho anh mọi sự thuận lợi trong công việc cũng như cuộc sống. Tập thể Trường Đại học Hà Tĩnh cũng là nơi ghi nhận, động viên khích lệ và trọng người tài, điều này đã tạo điều kiện cho anh chắp cánh bay xa ước mơ âm nhạc của mình. Từ đó, Quốc Việt được những khán giả Hà Tĩnh biết đến qua giọng hát trầm ấm, ngọt ngào, nổi bật trong những hội diễn văn nghệ của tỉnh, của ngành giáo dục đào tạo.

Nhạc sĩ Quốc Việt với cây đàn ghi ta

         Nhân một khóa tập huấn về sáng tác tại Hà Nội, các giáo viên ở Trường Đại học Nghệ thuật Trung ương đã phát hiện ra một tài năng âm nhạc trẻ. Họ đã khơi dậy sự sáng tạo và giúp anh hoàn thành xuất sắc sáng tác đầu tay của mình với ca khúc "Hoa Phượng". Và ca khúc này của Quốc Việt, sau khi ra mắt đã được trường Cao đẳng Nhạc - Họa Trung ương chọn in vào Tuyển tập ca khúc thiếu nhi.

         Phát hiện khả năng sáng tác của Quốc Việt, các nhạc sĩ trung ương, Hà Tĩnh và tập thể lãnh đạo Trường Đại học Hà Tĩnh đã động viên anh đi học thêm lớp dài hạn về nghiệp vụ sáng tác âm nhạc. Đầu năm 1996, Quốc Việt lại thêm một lần nữa, khăn gói ra Hà Nội thi vào Khoa sáng tác của Nhạc viện Hà Nội, nay là Học viện âm nhạc Việt Nam và anh lại thi đỗ. Nhưng khóa học kéo dài đến năm 2000, vừa đi học, anh còn phải đi dạy, nếu không có quyết tâm cao cũng không thể vượt qua nhiều gian nan thử thách trong 4 năm trời tròn. Những năm tháng ấy, ngược xuôi trên con đường gần 400 cây số vừa đi dạy ở Hà Tĩnh, vừa bươn bả ra Hà Nội học, vất vả, cơ cực mà cảm xúc nhớ quê da diết, để mỗi lần trở về nhà như vỡ òa trong tâm hồn của thầy giáo trẻ. Nhạc phẩm "Sông La ngày về" được anh viết trên chuyến xe tốc hành, khi chuyến xe vượt qua cầu Bến Thủy, anh nhìn thấy thấp thoáng phía trước là dòng La thân thương nước xanh thăm thẳm chảy dài bên cạnh quốc lộ ôm ấp bao nhớ nhung khắc khoải của người thầy giáo nghèo đi trọ học nơi phố phường xa lạ. Cứ mỗi lần xe chạy qua cầu Bến Thủy, mắt đắm chìm vào sông La, Quốc Việt cảm giác như mình đã được về với gia đình và người thân. Anh thốt lên bằng những nốt nhạc thổn thức nhớ mong: "Sông La ngày về qua/ Nước xanh như xưa ấy/ Con đò xưa vẫn vậy/ Chở câu ví qua sông/ Chia tay mờ trăng sương/ Em hát lời đưa tiễn/ Rằng gừng cay muối mặn/ Xin người đừng quên nhau/ Câu đò đưa, đò đưa chiều sông La/ Bao giận thương người ơi xin gửi lại/ Mang ân tình dòng sông đi mãi/ Suốt đời, suốt đời nhớ sông La... (Sông La ngày về).

       Nhờ những chuyến xe xuôi ngược đi về trong những tháng tu luyện tại Nhạc viện đã cho nhạc sĩ Quốc Việt cảm nhận sâu sắc hơn về núi Hồng – sông Lam, biểu tượng của miền quê Nghệ - Tĩnh nên thơ: “Nếu không có sông Lam/ Núi Hồng buồn biết mấy/ Núi Hồng không đứng đó/ Sông Lam xanh cũng thừa/ Và bao câu đò đưa/ Thả neo vào lịch sử/ Bao buồn vui, buồn vui/ Nghĩa tình ơi chan chứa/ Núi Hồng và sông Lam/ Để muôn đời sừng sững/ Núi cao cho dáng đứng/ Sông dài cho bước đi…".

         Với những cảm xúc trào dâng, nhạc sĩ Quốc Việt đã nhanh chóng ra đời tác phẩm “Núi Hồng sông Lam”, phổ nhạc bài thơ cùng tên của nhà thơ Xuân Hoài. Ca khúc này ra đời gây tiếng vang cả nước và được công chúng hâm mộ đón nhận nhiệt tình. Và trong cái mạch nguồn văn hóa dân gian của Xứ Nghệ, anh lại hiểu thêm truyền thuyết về 99 đỉnh non Hồng và 99/100 con chim Hồng Hạc bay về đậu trên 99 đỉnh núi ấy, để 1 con không có nơi đậu đã cất cánh bay đi, kéo theo cả đàn Hồng Hạc vỗ cánh… Câu chuyện ly kì này đã khơi nguồn cảm hứng vô tận để Quốc Việt tiếp tục viết nên nhạc phẩm xuất sắc khác về “Huyền thoại núi Hồng”: Anh kể em nghe chuyện ngày xưa ấy/ Nơi có Sông La, nơi có núi Hồng/ Sông La trải mình soi gương bóng núi/ Ngát xanh một màu huyền thoại quê xưa/ Anh kể em nghe chuyện ngày xưa ấy/ Trăm cánh chim Tiên tìm đến núi Hồng/ Dẫu biết non ngàn chín mươi chín ngọn/ Nên dẫu đất lành chim Phượng bay đi/ Để chẳng thành tên, dẫu chẳng thành tên, kinh đô thuở ấy/ Núi Hồng quê tôi vẫn đứng giữa trời/ Ngăn gió biển khơi khi mưa bão tới/ Ôm vào lòng Hà Tĩnh yêu thương/ Chớ ngại đường xa, đừng ngại đường xa/ Anh về đây thăm quê em Hà Tĩnh/ Kể anh nghe Huyền thoại núi Hồng… Về sau, hãng Phương Nam phim đã chọn bài hát "Huyền thoại núi Hồng" của anh để quay thành một videoclip đặc sắc về âm nhạc và mảnh đất Hà Tĩnh địa linh nhân kiệt.

         Hai ca khúc “Huyền thoại Núi Hồng” và “Núi Hồng - Sông Lam” là hai tác phẩm đã làm nên tên tuổi một nhạc sỹ trẻ Quốc Việt đứng chững chạc trong làng âm nhạc Việt Nam, sánh vai cùng với các nhạc sỹ thuộc hệ cha chú, đàn anh ở Hà Tĩnh như: Mạnh Chiến, Ngọc Thịnh, Quốc Nam… Ngược lại, nhạc sĩ Quốc Việt cũng đã góp phần đưa Hà Tĩnh trở thành một trong những tỉnh có nhiều bài hát về quê hương nổi tiếng nhất, được phổ biến rộng rãi trong lòng khán giả yêu âm nhạc của cả nước, trong đó hầu hết là những ca khúc mang đậm âm hưởng dân ca Nghệ Tĩnh. Một số nhạc phẩm của Quốc Việt đã được các ca sỹ, nghệ sỹ nổi tiếng chọn để thu thanh trong các album của họ như "Dạ cổ hoài lang (NSND. Thu Hiền), "Dòng sông đa tình" (NSƯT. Tố Nga), "Chuyện tình những dòng sông" (Ca sỹ Đinh Thành Lê)… và được các ca sỹ, nghệ sỹ nổi tiếng như Tân Nhàn, Kim Tiến, Bùi Lê Mận, Đăng Thuật…hát trong các chương trình, sự kiện lớn của cả nước nói chung và Hà Tĩnh nói riêng.

         Năm 2004, được vinh dự kết nạp vào Hội Nhạc sỹ Việt Nam, nhạc sỹ Quốc Việt càng ý thức cao hơn về trách nhiệm của mình trong sáng tác âm nhạc. Với cương vị là một giáo viên dạy nhạc ở trường đại học, nhạc sĩ trung ương đóng tại địa phương, anh luôn chắp cánh cho các nhạc phẩm của mình bay xa. Nhờ vậy nhạc sỹ Quốc Việt được những người yêu âm nhạc biết đến với nhiều ca khúc mang âm hưởng dân ca Nghệ Tĩnh như: Núi Hồng sông Lam (thơ Xuân Hoài), Huyền thoại núi Hồng, Sông La ngày về, Dòng sông đa tình, Biển quê, Hà Tĩnh ngày mới, Một khúc xuân, Chuyện tình những dòng sông, Bài ca Đại học Hà Tĩnh…

       Trong sự nghiệp Âm nhạc của mình, Quốc Việt đã từng đoạt các giải thưởng:

     - Huy chương vàng giọng hát HSSV toàn quốc 1996;

     - Giải thưởng của Ủy ban toàn quốc liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam năm 1997 cho ca khúc “Một khúc Xuân”

     - Giải thưởng VHNT Nguyễn Du lần thứ III ( 2000) lần thứ IV (2005) cho chùm ca khúc;

     - Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2012 cho ca khúc “Biển quê”.

     - Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2016 cho ca khúc “Bài ca tháng Sáu”.

     - Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2022 cho ca khúc “Dòng sông ký ức” …

       Năm 2018, Nhạc sĩ Quốc Việt được trao tặng Huy chương “Vì sự nghiệp VHNT Việt Nam”.  

Nhạc sĩ Quốc Việt (trái) và Nhạc sĩ Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam tại Lễ trao giải thưởng Âm nhạc, 2022

         Các ca khúc trên đây của nhạc sỹ Quốc Việt hầu hết đều đã được phát sóng trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam, Truyền hình Hà Tĩnh và được in trong các tạp chí chuyên ngành của Trung ương và địa phương, với một tần suất dày đặc. Với một nhạc sĩ tài hoa, trẻ tuổi và đang còn sung mãn như Quốc Việt, anh chưa quan tâm nhiều đến giải thưởng. Hạnh phúc lớn lao nhất đối với anh là các tác phẩm của mình viết ra được khán thính giả yêu âm nhạc khắp cả nước biết đến, đón nhận và mến mộ, để trở thành những ca khúc “đi cùng năm tháng".

(Bài viết được trích từ cuốn sách Những người neo giữ hôn quê Xứ Nghệ của tác giả Phan Thư Hiền)

• Trang sau